De gehele ‘paltrokmolen’ draait op een rolring; ooit stonden er 200 van deze molens…

Houtzaagmolen ‘De Gekroonde Poelenburg’ valt op door zijn lichtgroene kleur en zijn afwijkende vorm. Vanwege het bijzondere silhouet wordt dit type molen ‘paltrok’ genoemd, naar de mouwloze cape of mantel voor mannen die ooit vrij algemeen werd gedragen. Een paltrokmolen heeft aan drie zijden een open werkvloer, waardoor hier de opvallend geschilderde zaagramen met waarschuwingen als ‘Pas Op’, ‘Zie Toe’ en ‘Raak Wat’ goed te zien zijn. Bij het ‘kruien’, ofwel het draaien van de molen in de richting van de wind, wordt de gehele molen over een stenen rolring gedraaid. De paltrokmolen is zeer succesvol geweest, ooit hebben er honderden van in de regio gestaan, maar er resteren nu nog slechts twee in de Zaanstreek en drie in de rest van Nederland.

Opvallend is ook de ‘makelaar’ aan de achterkant van de molen op de nok van het dak. Deze makelaar was niet alleen maar een ornament, maar had wel degelijk een functie: als de molen niet goed ‘op de wind stond’ begon de wind door de uitgehakte sleuven in het houtsnijwerk te fluiten, zodat de molenaar werd gewaarschuwd. In het Molenmuseum verderop aan de dijk is een dergelijke makelaar van dichtbij te bewonderen.