Het Zaans Museum werd in 1998 geopend om het Zaanse erfgoed te bewaken en bewaren…

Midden in het typische Zaanse ‘slagenlandschap’ naast de parkeerplaats van de Zaanse Schans vind je het Zaans Museum. In 1997 werd de eerste steen voor het moderne gebouw gelegd door Albert Heijn en in september 1998 werd het Zaans Museum geopend. Omdat hier vanuit diverse locaties de verschillende historische collecties tezamen ondergebracht moesten worden met een perfect klimaatbeheer, werd gekozen voor een modern gebouw met een pakhuisachtige indeling. De glooiende vorm van het gebouw is een referentie aan rivier de Zaan.

De basis van de collecties wordt gevormd door de verzameling van Jacob Honig Jansz. Jr. enerzijds (hij was de eerste die in de 19^e eeuw begon met het verzamelen van typisch Zaanse voorwerpen) en anderzijds door de bedrijfsverzameling van de firma Verkade.

Het Museum herbergt tal van fascinerende verhalen in haar collectie over het wonen en werken in de Zaanstreek. Hierin wordt de rijke geschiedenis verteld van dit wereldberoemde gebied in Noord-Holland. Van de groene Zaanse houtbouw, als icoon van de Zaanstreek, tot de Hollandse molens. De uitvinding van de eerste houtzaagmolen in 1592 stond aan de wieg van de welvaart in de 17^e eeuw: hierdoor ontstonden vele industrieën. De succesvolle ondernemersgeest is nog duidelijk zichtbaar in het erfgoed langs de Zaan. Het Museum presenteert de sfeer van een rijk cultureel leven en de imposante geschiedenis van de scheepsbouw, de walvisvaart en de voedselindustrie: gebruiksvoorwerpen, kleding, schilderijen en fabrieksmaterialen.

De Franse schilder Claude Monet (1840-1926) was zo onder de indruk van het Zaanse landschap dat hij dit op een reis in 1871 heeft vastgelegd in maar liefst 25 schilderijen en 9 schetsen. Het Zaans Museum heeft in 2016 het schilderij ‘De Voorzaan en de Westerhem’ van Monet aangekocht, waardoor het nu deel uitmaakt van de vaste collectie. Andere topstukken uit de collectie zijn ‘Stiers Wreedheid’ uit 1647 en ‘De man onder de beer’ uit 1668. Het eerste schilderij bevat een legendarisch en bizar verhaal over een vrouw die wordt aangevallen door een stier, het tweede schilderij toont een scène van de walvisvaart in het poolgebied, waarbij de commandeur van walvisvaarder ‘De Hoop op d’Swarte Walvis’ werd aangevallen door een ijsbeer – hij overleefde het en kreeg de bijnaam ‘de man onder de beer’.